De leesvaardigheid van Nederlandse 10-jarigen is is 2016 gedaald. Ook het leesplezier is gedaald. Leerlingen geven we aan meer betrokken te zijn bij de lessen begrijpend lezen. Uit het PIRLS-2021 rapport blijkt niet minder vaak zijn gaan lezen buiten school, wel is de tijd die ze hier gemiddeld aan besteden gedaald. PIRLS-2021 is een internationaal vergelijkend onderzoek naar leesvaardigheid, waarvan de resultaten vandaag bekend zijn gemaakt.
PIRLS (Progress in International Reading Literacy Study) meet elke vijf jaar de leesvaardigheid van 10-jarigen. In Nederland zitten deze leerlingen in groep 6 van het basisonderwijs. Ook worden relevante kenmerken van leerlingen, leerkrachten, scholen en de context waarin leerlingen hun leesvaardigheid ontwikkelen in kaart gebracht.
Leesvaardigheid niet langer boven Westers gemiddelde
De leesvaardigheid van 10-jarige leerlingen in Nederland is in 2021 gedaald ten opzichte de vorige meting in 2016. Deze resultaten zijn in lijn met eerder onderzoek, onder andere naar de rol van de coronapandemie bij leesprestaties van tienjarige leerlingen. Om de daling te kunnen duiden en enigszins in perspectief te plaatsen, is de leesvaardigheid van leerlingen uit Nederland vergeleken met die van een vergelijkingsgroep van leerlingen uit 21 Westerse landen. Waar leerlingen uit Nederland in 2016 en 2011 een hogere gemiddelde leesvaardigheidsscore behaalden dan leerlingen uit de 21 Westerse landen, zijn de scores van beide groepen in 2021 voor het eerst ongeveer gelijk. Deze resultaten suggereren dat de daling in Nederland niet alleen toe te schrijven lijkt te zijn aan de gevolgen van de coronapandemie, maar dat er meer aan de hand is.
Hoge en geavanceerde niveau onder gemiddeld
PIRLS richt zich met het onderzoek op vier leesvaardigheidsniveaus (laag, midden, hoog en geavanceerd). In 2021 zien we een sterke daling onder Nederlandse leerlingen het midden en hoge niveau (vanaf 475 en 550 punten, respectievelijk) in vergelijking met de vorige meting in 2016. Ook valt op dat in vergelijking met de 21 Westerse landen kinderen uit Nederland in 2021 minder vaak het hoge en geavanceerde niveau behalen. In de staafgrafiek is te zien dat Nederland relatief goed presteert op laag en midden niveau, maar meer moeite heeft met hoog niveau en geavanceerd niveau.
Lezen: niet minder vaak, wel minder lang
Uit het rapport blijkt dat leerlingen buiten school niet minder vaak zijn gaan lezen, maar wel minder lang. In zowel 2016 als 2021 gaf 39% van de leerlingen aan (bijna) elke dag buiten school te lezen voor hun plezier. Wel is de groep leerlingen die minder dan 30 minuten leest ten opzichte van 2016 groter is geworden. Waar in 2016 52% van de leerlingen nog minder dan een half uur las, was in 2021 gestegen naar 63%.
Over het onderzoek
PIRLS is een initiatief van de International Association for the Evaluation of Education Achievement (IEA) en wordt al sinds 2001 uitgevoerd. Iedere vijf jaar wordt de leesvaardigheid van 10-jarigen in kaart gebracht. De meting in 2021 was de vijfde ronde waaraan 57 landen meededen. In Nederland hebben 4.313 leerlingen uit 227 klassen van 131 scholen deelgenomen. De afname vond plaats van maart tot en met juni 2021, direct volgend op de tweede scholensluiting ten gevolge van de maatregelen tijdens de coronapandemie. Bij het interpreteren van de resultaten moet de impact hiervan in ogenschouw genomen worden. Het Nederlandse deel van PIRLS-2021 werd uitgevoerd door onderzoekers van het Expertisecentrum Nederlands en de Radboud Universiteit (Behavioural Science Institute) met subsidie van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap verkregen via het Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek.
