Lezen en luisteren zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden, omdat het technisch en begrijpend lezen nauw met elkaar zijn verweven in de lees- en taalontwikkeling bij kinderen. In de voorschool en in de onderbouw van het basisonderwijs is er meer aandacht voor begrijpend luisteren dan in de bovenbouw en de eerste leerjaren van het VO. De vraag is of dat voldoende is. En waarom verslapt het aanbod ervan naarmate kinderen ouder worden?
Mondelinge Taalvaardigheid ondermaats
Een van de redenen is dat de kerndoelen rondom mondelinge taalvaardigheid (MT) te weinig hun weg vinden in school. Dat blijkt uit de Peiling MT van de Onderwijsinspectie vorig jaar. Bovendien onderschatten we het effect en de mogelijkheden van audio luisteren én maken. Leraren zijn vaak niet bekend met de doelen en het ontbreekt aan betekenisvolle activiteiten.
Kinderen kunnen meer laten zien met audio
Waar we ook te weinig van bewust zijn, is dat kinderen n.a.v. het gesproken woord 2 tot 3 niveaus hoger ideeën aan kunnen gaan en informatie verwerken dan hun eigen leesniveau toestaat. Dat blijkt uit Amerikaanse literatuur. Bovendien leer je de juiste nuance en de daarbij horende empathie pas uit een tekst te halen als het je vaak genoeg is voorgedaan. Boeken beleven wordt makkelijk(er) als er veel en herhaaldelijk wordt voorgelezen, ook samen. Dat geldt voor vertellingen en hoorspelen net zo.
Kinderpodcasts
Het luisterboek bestaat al wat langer net als vertellingen en hoorspelen. Maar ze verschijnen ook steeds vaker in podcastvorm; de kinderpodcast. De oproep tot voorlezen is er al jaren en daar kan de podcast voor kinderen bij aansluiten. Het is een alternatief voor het beeldscherm en een waardevolle aanvulling. Het draagt bij aan de ontwikkeling van woordenschat en het leren luisteren en lezen. Uit Amerikaans onderzoek blijkt overigens dat kinderen n.a.v. een podcast op zoek gaan naar meer informatie en afleveringen vaker beluisteren. Ook is aangetoond dat jonge luisteraars eerder iets aannemen van leeftijdsgenoten dan van volwassenen.
Audio Educatie: Luisteren én maken
En dat gegeven leidt naar de potentie van het maken van podcasts mét kinderen. Kinderen ervaren (de kwetsbaarheid van) taal, ontdekken en ontwikkelen bewustwording, de invloed en potentie van stemgebruik, enz. Verder is het een rijke mediawijze activiteit voor de ontwikkeling van (digitale) geletterdheid, storytelling en het online mediawegwijs raken richting het herkennen van (des)informatie, het verwerken ervan en het maken van media.
Aan de slag met podcasts?
Tot slot nog een aantal luistertips voor de kinderboekenweek én erna:
Het archief van Beeld & Geluid heeft fantastisch audiomateriaal als educatief aanbod: in de musea in Hilversum en Den Haag, in de klas én op het mediaplatform vind je een digitale onderwijscollectie van video- en audiomateriaal.
Leesbeestenenluistervinken.nl
Kinderen gaan in deze podcast in gesprek met kinderboekenschrijvers. De laatste aflevering staat in het teken van de kinderboekenweek en je hoort er uiteraard Arend van Dam. Bij deze podcast zit ook een lesbrief voor het onderwijs en bibliotheekmedewerkers.
Dewaanzinnigepodcast.nl
In deze podcast hoor je kinderen over hun favoriete kinderboek en dat lezen leuk is, maar soms ook niet. Erg leuk om naar te luisteren, omdat het deels ook hoorspelachtig is opgezet.
Kinderpodcasts.nl
Hier vind je alle Nederlandstalige kinderpodcasts, waaronder nog meer kinderboekenpodcasts zoals De Waanzinnige Podcast en Het Fragment (Tosca Menten).
Heb je aanvullingen of wil je reageren? Laat het hieronder weten. Dit artikel is met de grootste zorg geschreven. Mochten er onjuistheden, tik- en/of spelfouten tegenkomen, vernemen wij dat heel graag.